Heyelan, toprağın üst kısmı ile birlikte alttaki ana kayanın bulunduğu yerden kayarak yer değiştirmesidir.
HEYELANDA ETKİLİ FAKTÖRLER
Eğimin fazla olması.
Yağışların fazla olması
Toprak özellikleri (killi olması)
Tabakalar eğime paralel ise heyelan daha fazla görülür.
Yol yapım çalışmaları ile yamaç denge profilinin bozulması.
Depremler
Türkiye’de heyelan olayı en fazla Karadeniz Bölgesi’nde Doğu Karadeniz Bölümünde görülür. Sebepleri: Yağışın ve eğimin fazla olması ile toprağın killi olmasıdır. En fazla görüldüğü dönem ilkbahardır. Sebebi kar erimeleri ile toprağın suya doygun hale gelmesidir.
EROZYON
Erozyon (toprak aşınması), koruyucu örtüden yoksun kalan toprağın su ve rüzgarın etkisiyle aşınması ve taşınması olayıdır.
Akarsu ve rüzgar erozyonunun birlikte etkili olduğu yerlerin ortak özelliği bitki örtüsü bakımından fakir olmalarıdır.
EROZYONDA ETKİLİ FAKTÖRLER
Arazinin çok engebeli olması,
Eğimli arazilerde arazinin eğime paralel sürülmesi.
Bitki örtüsünün tahrip edilmesi: Orman yangınları, tarla açmak amacıyla ağaçların kesilmesi, otlaklarda aşırı otlatılma yapılması, anız örtüsünün yakılması gibi.
Yağışların sağanak yağış şeklinde olması
Tarım alanlarının amaç dışı kullanılması (Tarım alanlarına fabrika yapımı,
Tarım alanlarının yerleşmeye açılması gibi)
Hızlı nüfus artışı ile toprağın aşırı işlenmesi
EROZYONUN SONUÇLARI
Verimsizleşen ve yok olan tarım arazileri üzerinde yaşayanları besleyemez duruma gelip, kırsal kesimden kentlere doğru göçü arttırır.
Ekolojik denge bozulur.
Meraların yok olması hayvancılığın gerilemesine neden olur.
Erozyon sonucu taşınan verimli topraklar, baraj göllerini doldurarak, ekonomik ömürlerini kısaltır.
Bitki örtüsü ve toprağın olmadığı bir yüzey, kar ve yağmur sularını emmediğinden, doğal su kaynakları düzenli ve sürekli olarak beslenemez.
Kaybedilen toprak örtüsünün yeniden oluşması için binlerce yıl gerekir.
İçme sularında kirlenme olur.
EROZYONU ÖNLEMEK İÇİN;
Mevcut bitki örtüsü korunarak ağaçlandırma yapılmalıdır.
Eğimli tarım alanlarında tarla eğime dik sürülmeli veya taraça (seki) yapılmalıdır
Nöbetleşe tarım yöntemi uygulanmalı (bu yöntemde asıl amaç erozyonu önlemek değildir. Verimi artırmaktır.)
Otlaklarda erken ve aşırı otlatma yapılmamalıdır.
Baraj gölü yamaçları ağaçlandırılmalıdır.
Akarsu taşkınları önlenmelidir.
Anız örtüsü yakılmamalıdır.
TÜRKİYE"DE EROZYON
Dünyada olduğu gibi Türkiye"de de toprak kaybı sürecinin en önemli etkeni erozyondur. Arazi eğimi, iklim, bitki örtüsü ve toprak özelliklerinin etkileşimi sonucu oluşan doğal erozyonun yanı sıra, insanın doğaya müdahalesi temeline dayanan bir dizi yapay etken, erozyonu bir afet niteliğine dönüştürmektedir.
Türkiye kara yüzeyinin %90’ında çeşitli şiddetlerde erozyon devam etmektedir Türkiye"de akarsularla birlikte birim alandan taşınan toprak, ABD"nin 7, Avrupa"nın 17 ve Afrika"nın 22 katı daha fazla düzeydedir.
10/3/2008, 6:48 pm
